Saygı Adabı
Enes b.
Malik (r.a.) anlatıyor: Peygamber'i (s.a.v.) görmek isteyen yaşlı bir adam gelmişti.
Ahali ona yol açmakta ağır davranmıştı. Bunun üzerine Peygamber (s.a.v.): "Küçüğümüze
merhamet etmeyen ve büyüğümüze hürmet etmeyen kimse bizden değildir" buyurmuştur.
(466) .
Abdullah b. Amr'dan gelen rivayette "Küçüğümüze
merhamet etmeyen ve büyüğümüzün şerefini tanımayan kimse bizden değildir"
(467) buyurmuş, Ubâde b. es-Sâmit'in rivayetinde de "büyüğümüze hürmet
etmeyen, küçüğümüze merhamet etmeyen ve âlimimizin kadru kıymetini bilmeyen kimse
bizden değildir" buyurmuştur. (468)
Ebu Mûsâ'dan (r.a.) rivayet edildiğine göre
Rasûlüllah (s.a.u.) şöyle buyurmuştur: "Saçı ağarmış yaşlı müslümana, hükümlerini
çiğnemeyen ve okumayı bırakmayan Kur'an hâfızı ve okuyucusuna, âdil aultana ikram
etmek Allah'a saygıdandır." (469)
İbn Ömer'den (r.a.) rivayet edildiğine göre
Peygamber (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: "Kendimi rüyada bir misvakla misvaklanırken
gördüm. Derken bana biri ötekine göre daha büyük iki adam geldi. Ben misavakı küçük
olana verdim. Bunun üzerine bana "Büyüğe ver" denildi. Ben de onu büyük
olana verdim." (470)
Ebu Yahyâ el-Ensâri anlatıyor: Abdullah b.
Sehl ile Muhayyısa b. Mes'ud, Hayber'e gittiler. O zaman Hayber sulh halinde idi. Orada işlerini
görmek için birbirlerinden ayrıldılar. Derken Muhayyısa, Abdullah'ın yanına geldiğinde
onu kanlar içinde ölü olarak buldu. Sonra Medine'ye geldi ve Mea'ud'un çocukları
Abdurrahman b. Sehl ile Huveyyisa, Peygamber'in (s.a.v:) huzuruna gittiler. Orada
Abdurrahman konuşmak lateyince Rasülüllah (s.a.v.) "Yaşça büyük olan konuşsun"
buyurdu. Abdurrahman en küçükleri idi. (471)
Böylece büyüklere ve âlimlere saygı âdâbının
ve konuşmada onlara öncelik hakkı verilmesinin önemini görmüş oluyoruz. Ancak küçüğün
konuşması arzu edildiğinde veya kendisi sual sorma ve sorulma konumunda ise o zaman önce
konuşur.
(466) Timizi, Birr, 15. Ahmed ve
Taberâni 'nin de İbn Abbas'tarı rivayet ettiği hadis sahihtir. Bkz.
Sahîhul-Câmi', Hadis No: 5445.
(467) Tirmizi, Birr, 15. Ahmed ve Hâkim'in de rivayet ettiği hadis
sahihtir. Bkz. Sahîhul-Cami', Hadis No: 5444.
(468) Ahmed, Tirmizi ve Hâkim ın rivayet ettiği bu hadis hasendir.
Bkz. Sahihul-Câmi', Hadis No: 5443.
(469) Eb0 Dâvud, Edeb, 20.
(470) Buhâri, Vude, 74; Müslim, Zehd, 70.
(471) Buhârî, Cizye, 12, Diyet, 22; Nesai, Kasâme, 4.
Muhammed Nûr Süveyd