CEYLAN

Avcının biri bir ceylan tuttu, eşek ve öküzlerle dolu ahıra kapattı. Ürkek ceylan orada bulunanlardan uzak durmak için ahırın bir başından diğerine sürekli koşmakta idi. Diğer hayvanların büyük bir iştah ile yedikleri yemlere yüzünü dahi çevirmeden toz duman içinde bırakıyordu etrafı.

Kim zıddıyla bir araya konursa ölüm azabına uğramış gibi olur. Kendi cinsinden olmayanlarla bir kafese konmak; can kuşunun mahpus olması, doğan ile kuzgunun aynı yere kapatılması gibidir!. Ruh doğan kuşudur, kuzgun ise; tabiatın. Doğan kuşu, kuzgundan yaralandığı gibi; ruhun kuzgunu da tabiattır, yani dünyadır !..

Karaya vuran balığın can çekişip  çırpındığı gibi; o göbeği miskli ceylan da eşeklerin ahırında günlerdir acılar içinde çırpınmaktaydı. Misk ile pislik aynı kapa konmuştu sanki.
Bir eşek diyordu ki:

- Susun!.. Bu hayvanlar babası; padişahlarla beylerin huyundandır ha!..

Bir başkası; onun gidip gelmesine bakıp, alay ederek:

- Bir inci bulmuş, nasıl olur da ucuza satar?..

Başka birisi:

- Söyleyin ona; bu naziklikle padişahın tahtına çıkıp, yaslansın!.. Diye alay ediyorlardı. İçlerinden birisi çağırarak, yiyemediğinden önünde kalan yemleri teklif etti:

- Hayır, iştahım da yok, yiyecek kuvvetim de!.. Dedi ceylan.

- Biliyorum ki nazlanıyorsun, yahut da utanıyorsun da onun için çekiniyorsun, dedi eşek.

Ceylan:

- O yemek senin yemeğin, senin bedeninin cüzleri onunla dirilmekte, tazelenmekte. Ben çayırlığın arkadaşıyım!.. Duru sularla, bağlarla, bahçelerle avunur, eğlenirdim!.. Kaza ve kader; bizi azapla karşılaştırırsa, güzel huyum hemencecik değişecek mi?. Yoksul durumda olsam bile, yoksulca mı hareket edeyim?.. Elbisem eskidiyse, ben yeniyim!.. Ben ki; sümbülü, laleyi, reyhanı binlerce nazla ve istemeyerek yerdim!...

- Dırlanıp duruyorsun, gariplikle çok saçma şeyler söylenir zaten, dedi eşeğin birisi.

Ceylan:

- Ödağacı ile ambere dahi önem vermememin şahidi göbeğimdekidir!.. Fakat koku alamayan bunları nereden bilebilir?. Yollarda eşek pisliklerini koklayan eşek; o kokuyu nasıl duyar, miski nasıl sunabilirim onlara?.. Haramdır o koku onlara!.. Onun için Rasül: "İslam, dünyada gariptir!.." demiştir . Çünki; zatı, meleklerle hemdem olmakla beraber, akrabaları dahi ondan kaçarlar. Halk onun suretine bakar, onu kendi cinsleri gibi sanır, lakin ondaki kokuyu duyamazlar!..

Mesnevi:5.Cilt-Sayfa:70-........-78