|
İnfertilite nedenlerini aşağıdaki büyük
başlıklar halinde toplamak mümkündür:
1-Sperm üretimi ve spermin iletilmesiyle ilgili sorunlar
Erkek faktörüne bağlı gebe kalamama durumunda en önemli neden
sperm üretimi ve iletimi ile ilgili sorunlardır. Oligospermi (sperm sayısının
düşük olması) ve azospermi (hiç sperm olmaması) doğumsal hastalıklara bağlı
görülebileceği gibi, varikosel gibi hastalıklarda, vazektomi (erkekte aile
planlaması amacıyla vaz deferens adlı kanalın bağlanması) sonrasında, karın
ameliyatlarında vaz deferensin istenmeden kesilmesi sonrasında da ortaya çıkabilir.
Erkeğin aşırı sigara ve alkol kullanması diğer önemli nedenlerdir.
Sperm üretimi normal olmasına karşın spermin dışarı boşalmasını
engelleyen impotans (ereksiyon olmaması), erken boşalma gibi durumlar da
erkeğe bağlı nedenler arasında yeralır.
Erkek
infertilitesi ile ilgili ayrıntılar için tıklayın
Normal
spermiyogram değerleri için tıklayın
2-Oosit (yumurta hücresi) üretimi ile ilgili sorunlar
Kadından kaynaklanan kusurlarda en sık görülen neden kadında döllenebilecek
yumurta üretimi, yani ovulasyon (yumurtlama) olmamasıdır. Bu durum
polikistik over sendromu gibi kronik bir nedene bağlı olabileceği gibi, kadının
oosit hücreleri menopoz ya da prematüre ovaryan yetmezlik ("erken
menopoz"-burada erken menopozdan kastedilen 30 yaş öncesinde oluşan
menopozdur) nedeniyle tükenmiş de olabilir. Nadir görülen bir neden de kadında
overlerin hiç olmamasıdır, ki bu durum kendini zaten hiç adet görmemiş olma
şeklinde gösterir.
Menopoz kadında overlerde oositlerin tükenmesinden kaynaklanır.
Erkekte ömürboyu sperm üretimi devam etmesine karşın, kadın dünyaya geldiği
anda belli sayıda oosit ile doğar. Yaklaşık 400 olan bu sayı tükendiğinde
menopoz oluşur. Menopoz Türkiye'de ortalama olarak 51 yaşında ortaya çıkar
ve kalıtsal özelliklerden etkilenir (annenizin menopoza girdiği yaş önemlidir).
Halk arasında erken menopoz olarak bilinen durum menopozun daha erken
(35-40 yaşlarında) ortaya çıkmasıdır. Bu durumun çeşitli nedenleri
olabilmesine karşın en sık görülen neden kalıtsal olarak belirlenen menopoz
yaşının düşük olmasıdır. 30-35 yaşından önce menopoza giren kadınlarda ise
bunun nedenini ortaya çıkarmak için incelemeler yapmak gerekebilir. POF
(premature ovarian failure- prematüre ovaryan yetmezlik) adı verilen bu
durumda oositler hızlı bir şekilde tükenmektedir.
Polikistik
overle ilgili ayrıntılı bilgi edinmek için tıklayın
3-Oosit ve spermin karşılaşması ve birleşmesiyle ilgili
sorunlar
Sperm üretimi ve iletilmesinin normal olması, kadında ovulasyon
(yumurtlama) yoluyla döllenebilir oosit (yumurta hücresi) sağlanması
gebelik oluşumu için yeterli değildir. Overden (yumurtalıktan) karın boşluğuna
atılan oosit Fallop tüpünün fimbriyaları ("saçakları") tarafından
yakalanılarak tüpün içine gönderilmeli, burada oosit spermlerle karşılaşmalı,
döllenme gerçekleştikten sonra döllenen zigot tüpteki yolculuğuna devam
etmeli ve endometriumda (uterusun iç tabakası) kendine uygun bir yer
bularak implante olmalıdır. Bunun için de dış ortamdan vajinaya, vajinadan
servikse, serviksten endometriuma, endometriumdan da Fallop tüplerine,
Fallop tüplerinden karın boşluğuna uzanan yol tümüyle açık olmalıdır.
Gebeliğin
oluşum mekanizmasıyla ilgili ayrıntılı bilgi almak için tıklayın
Bu yolda engeller oluşturan çok sayıda durum vardır:
Yolun en başı dış ortamdan vajinaya geçiştir, en son kısmı da
fimbriyalarla karın boşluğu bağlantısıdır. En nadir görülen tıkanıklıklar
yolun en başında yeralanlar, en sık görülen tıkanıklıklar da yolun en
sonunda görülenlerdir. Daha net olmak gerekirse bir kadında vajina girişinde
yeralan kızlık zarı doğuştan tümüyle tıkalı olabilir, vajina, serviks veya
uterus yine doğuştan hiç olmayabilir. Ancak bu doğumsal kusurlara çok ender
rastlanır ve kendilerini hiç adet görmemiş olma şeklinde gösterirler..
-tüplerin tıkanması: tüplerin
iki taraflı olarak tıkanmasının en sık görülen nedeni daha önceden geçirilen
pelvik enfeksiyonlardır (PID). Bunun dışında endometriozis, basıya neden
olan miyomlar, pelvisteki yapışıklıklar tüplere dıştan bası yaparak, ya da
overden atılan oositin fimbriyalar tarafından yakalanmasını engelleyerek
infertilite oluşumuna neden olabilir.
PID
ile ilgili ayrıntılı bilgi almak için tıklayın
-Asherman sendromu:
daha önceden geçirilen "problemli" kürtajlar endometrium tabakasının
belli kısımlarında yapışıklığa neden olduklarında blastosist endometriumda
implantasyon (yerleşmek) için uygun bir alan bulamayabilir.
-doğumsal genital anatomik bozukluklar:
Uterusun içinde yeralan septumlar, uterusun şekil bozuklukları (bikorn (çift
odacıklı) uterus, unikorn (tam gelişmemiş) uterus, çift uterus) gibi
durumlar daha çok düşük ya da erken doğum nedeni olsalar da infertilite oluşumuna
önemli katkılarda bulunabilirler.
Uterusun
gelişim kusurlarıyla ilgili ayrıntılı bilgi almak için tıklayın
İnfertil çifte yapılan incelemeler
|
