|
Gebeliğin hangi haftasında
meydana gelirse gelsin vajinal kanama mutlaka doktor değerlendirmesi
gerektiren bir durumdur. Kanamanın çok hafif olması ya da bir süre sonra
kendiliğinden kesilmesi doktor kontrolünden vazgeçmek için bir neden teşkil
etmemelidir.
Placenta Previa (Plasentanın
doğum kanalının girişini tıkaması)
Tanım
Gebe uterusunun serviksle birleştiği bölgeye alt
segment adı verilir. Bu bölge uterus kaslarının bittiği ve serviks bağdokusun
başladığı arabölgedir. Bu ara bölgede ilerleyen gebelikle çok önemli değişiklikler
meydana gelir. Uterus büyüdükçe alt segment gevşer ve serviksin yumuşamasına
katkıda bulunur. Doğum eylemi başladığında bu bölgedeki gevşeme en üst
seviyeye ulaşır.
Normal şartlarda uterusun yukarı kısımlarında
yerleşen ve gelişen plasentanın çeşitli nedenlerle alt segmente yerleşmesi
placenta previa (plasenta prevya okunur) olarak tanımlanır. Placenta
previa'nın en büyük tehlikesi ciddi olabilen kanamalara yolaçması ve bebeğin
doğum kanalına girmesine engel olmasıdır.
Plasenta previa alt segmenti kısmen ya da tümüyle
kapatarak bebeğin uterustan doğum kanalına girmesine engel olur. Bu
durumlarda doğum eylemi başladığında doğum kanalına giremeyen bebeğin doğumu
yanlızca sezeryanla gerçekleşebilir.
Alt segmentin gelişme ve yumuşama sürecinde
plasentanın alt yüzünde bulunan damar uçları açıkta kadığında kanama başlar.
Alt segment yumuşaması ne kadar fazla ve ne kadar hızlı olursa (doğum
eylemi başlaması bu süreci çok hızlandırır) kanama da o kadar şiddetli
olur. Plasenta alt segmentin üzerine tümüyle oturmuşsa hayatı tehdit eden
kanamalar ortaya çıkabilir.
Bazı gebeliklerde erken dönemlerde servikse yakın
bir yerleşim gösteren plasenta uterusun büyümesiyle serviksten uzaklaşabilir.
Bu yüzden placenta previa tanısı genellikle 28. haftadan sonra kesinleşir.
Placenta previa kimlerde ve
neden olur?
İmplantasyon (döllenen yumurtanın uterusa yerleşimi)
uterusun en verimli ve en uygun bölgesinde gerçekleşir. Genellikle çok geniş
bir endometrium alanında embriyonun yerleşecek bir yer bulması çok zor
olmaz. Ancak daha önceden geçirilen şiddetli endometritler (endometrium
(rahim iç tabakası) enfeksiyonları), endometriumun yapısını bozan myom gibi
tümörler ya da çok fazla sayıda doğum ya da kürtaj endometriumun bazı
alanlarını embryonun yerleşmesine elverişsiz hale getirir.
Endometriumda kendine yerleşecek yer arayan embryo
son çare olarak uterusun en alt kısmına kadar gider ve gebeliğin ileri dönemlerinde
alt segment haline gelecek yerde yerleşerek büyümeye başlar. Servikal
kanala yakınlığına göre kanalın girişini kısmen ya da tam kapatacak şekilde
yerleşim gösterdiğinde placenta previa meydana gelir.
Plasenta previa her gebelikte ortaya çıkabilir.
Ancak özellikle aşağıdaki risk faktörlerini taşıyanlarda daha sık gözlenir:
çok
sayıda doğum yapmış olanlar;
düşük
ve kürtaj sayısı fazla olanlar;
çoğul
gebelik taşıyanlar;
iki
gebelik arası süresi kısa olanlar;
uterusa
ait tümörleri olanlar (myom-özellikle endometrium tabakasına yakın yerleşim
gösteren submüköz tipte olanlar);
uterusta
doğumsal bazı gelişim kusurları olanlar;
geçirilmiş
endometrit öyküsü olanlar;
ileri
anne yaşı olanlar;
şiddetli
kansızlığı olanlar;
fetusun
uterusta anormal yerleşimi (makat ya da yan duruş);
Görülme sıklığı
Plasenta previa dört ve daha fazla sayıda doğum
yapmış olanlarda 1/20 oranında görülür.
İlk gebeliğini yaşayanlarda ise nadirdir ve 1/250
oranında görülür.
Bir kez placenta previa oluştuğunda diğer bir
gebelikte tekrarlama riski 12 kat artar.
Placenta previaların %4'ünde placenta accreata
denen çok tehlikeli bir durum meydana gelir.
Placenta
accreata plasentanın uterusun lifleri arasına yerleşmesi durumudur. Bazı
durumlarda plasenta özellikle eski sezeryan kesisinin bulunduğu bölgeye
yerleşirse uterusu o bölgeden delerek ciddi kanamalara ve fetusun ölmesine
yol açabilir. Placenta accreata doğum sonrası plasentanın ayrılmaması ve aşırı
kanama olmasıyla kendini belli eden ve uterusun ameliyatla alınmasına kadar
gidebilen bir durumdur.
Belirtileri
Plasenta previa en sık 34. gebelik haftasından
sonra ortaya çıkan ağrısız kanama şeklinde belirti verir. İlk kanama ilişkide,
vajinal muayene esnasında ya da durup dururken olabilir. Kanamanın nedeni
olgunlaşmaya başlayan alt segmentin üstünde yer alan plasentadaki kan
damarlarının açılmasıdır. İlk kanama bazen çok şiddetli de olabilir. Ancak
genellikle placenta previada düzensiz aralıklarla ortaya çıkan ve kendiliğinden
duran ancak cinsel ilişki, aşırı yorgunluk gibi durumlarda tekrarlayan
kanamalar söz konusudur.
Bazı durumda placenta previa ablatio'ya neden olur
ve böylece ilk belirtiler ablatio placenta belirtileri olur.
Tedavi yaklaşımı
Tüm kanamalı gebelerde alınan ilk önlemler alınır.
Ağır kanama ile seyreden durumlarda eğer önlemlerle durdurulamıyorsa
gebelik haftası ne olursa olsun sezeryanla doğum gerçekleştirilir.
Sezeryanda genellikle alt segment insizyonu tercih
edilir. Gebeliğin ufak olduğu ve alt segmentin henüz gelişmediği durumlarda,
yan duruşta, ya da plasentanın alt segmente kesi yapmayı engelleyecek yerleşimde
olması durumunda klasik insizyon ile doğum gerçekleştirilir.[Sezeryan ile ilgili ayrıntılar
için tıklayınız]
36. gebelik haftasından sonra ortaya çıkan
kanamalarda bebek olgunlaşmış kabul edildiğinden genellikle sezeryan için
fazla beklenmez.
36 haftanın altındaki gebeliklerde kanama hafifse
veya önlemlere cevap veren bir kanama varsa annenin durumu tümüyle kontrol
altında tutularak bebeğin olgunlaşması için bir süre beklenebilir. Bekleme
sürecinde akciğer gelişimini teşvik etmek amacıyla kortizon uygulaması yapılabilir.
Amniosentezde bebeğin akciğerleri olgunlaşmış bulunursa daha fazla
beklenmez.
Bekleme sürecinde anne adayına kaybettiği kanı
tamamlamak için haftada 2-3 üniteden daha fazla kan verilmesi gerekirse
genellikle daha fazla beklenmeden doğum gerçekleştirilir.
Placenta previa erken doğum tehdidi zemininde de
kanamaya başlayabilir. Bu yüzden CTG'de veya elle kasılma takibinde kasılma
saptanırsa, yani kanamayla beraber erken doğum eylemi bulguları varsa
tokoliz (doğum eyleminin durdurulması) denenir.
Anne adayı ile eşi arasında Rh uygunsuzluğu söz
konusuysa mutlaka koruyucu amaçlı Anti-Rh immunglobulini (Rhogam) uygulanır.
[Rh uygunsuzluğu
ile ilgili ayrıntı için tıklayınız]
Ablatio Plasenta
(Plasentanın erken ayrılması)
|
