Sadi ŞİRAZİ. İslam âlimlerindendir ve yazardır. Asıl adı ise Müslihüddin Şeyh Sadi olarak bilinir. 1210 yılında ise Şiraz’da doğduğundan ŞİRAZİ lakabı verilmiştir. Aynı şehir de ise vefat etmiştir. Hayatını ise ilime adayan büyük İslam tefekkürüdür. Amacı ise insanlara doğru yolu göstermektir. Moğol ve Haçlı savaşlarında bulunup cihaz etmiştir.
Dini hayatı tam yaşayan Şirazi ; 14 defa hac vazifesini yerine getirmiştir. Şiirlerinde ise Sadi mahlasını kullanmıştır. Daha küçük yaşlar da yetim kalsa da eğitimini tamamlamak için Bağdat meşhur nizamiye medresesinde eğitim almıştır. Başta Anadolu olmak üzere Mısır, Suriye, Delhi, Azerbaycan ve Belh’e ziyaret ederek bir çok İslam alimi ile fikir mütalaasına girmiştir. Daha sonra tekrar doğduğu şehre dönmüştür. 1257 yılında ise Bostan ve ardından da Gülistan eserlerini yazmıştır.
1264 yılında ise Moğollar tekrar işgal edince tekrar gurbet yolu gözükmüştür. Mekke’ ye dönmüştür. Eserlerinden en önemlisi ise Gülistan’dır. Gülistan kitabında ise bölümleri aşağıdaki şekilde ayırmıştır.
- 1. bölüm hükümdarların hal ve hareketleri;
- 2. bölüm dervişlerin ahlakı;
- 3. bölüm kanaatin fazileti;
- 4. bölüm susmanın faydası;
- 5. bölüm sevgi ve gençlik,
- 6. bölüm takatsizlik ve ihtiyarlık;
- 7. bölüm terbiyenin önemi ve
- 8. bölüm sohbet adabıyla ilgili hikâye ve menkıbeleri ihtiva etmektedir.
Eserleri ise üslup ve tertip bakımından şahanedir. Bütün bölümler ise bir dize gibi bağıntı şeklindedir. Bu eseri ise tüm dünya ülkelerinin kütüphanesinde nüshaları okuyanların için elindedir. Bu eser ise Avrupa’da ilk defa Latince olarak 1651 yılında Amsterdam’da neşredilse de ülkemizde de vardır. Eserlerinde adalet, ihsan, ahlak, mertlik, tevazu, rıza ve kanaat gibi konulardan bahsetmiştir. Eserlerinde devlet adamlarının yapması gerekenlerden de bahsederek beyitlerin tekrarına çok rastlanır.
Gazelleri ile şöhret olan bu şair, bugünkü bağımsız edebiyat anlayışının öncüsü olmuştur.
Eserlerinden bazıları ise;
- Gülistan,
- Bostan,
- Takrir-i Dibace,
- Aklu Aşk,
- Nasihat-ül-Müluk,
- Havatin
Konuk Yazar: Beytullah MUTLU